Cây và cao huyết đằng là gì? Hình ảnh, tác dụng, giá bao nhiêu?

Gần đây, nhiều người cho rằng cây thuốc Nam huyết đằng chính là cây cỏ máu, có tác dụng chữa bệnh thần kỳ mà hiếm vị thuốc nào có được. Vậy sự thật thì cây huyết đằng là gì? Nó có tác dụng gì với sức khỏe? Hãy cùng chúng tôi tìm hiểu trong bài viết dưới đây.

Cây thuốc huyết đằng là gì?

– Tên gọi: Cây huyết đằng là một cây thuốc Nam thuộc họ Đậu. Ngoài ra, cây kê huyết đằng, hồng đằng, máu gà, máu chó, dây máu người, khau dạ lùa, khau lượt (trong tiếng Tày), đạng var (trong tiếng K’Ho) cũng đều thuộc họ huyết đằng.

– Phân bố: Cây huyết đằng có nhiều loài, mỗi loài lại phân bố ở nhiều vùng khác nhau.

• Cây huyết đằng lông: Mọc dại nhiều ở vùng núi phía Nam, trải dài các tỉnh Tây Nguyên, Khánh Hòa, Phú Yên, Quảng Ngãi, Bình Định…
• Cây kê huyết đằng và cây hồng đằng: Mọc dại ở các tỉnh vùng núi phía Bắc như Cao Bằng, Bắc Kạn, Lạng Sơn, Thái Nguyên, Hòa Bình, Tuyên Quang…
• Cây huyết đằng quả to: Mới được phát hiện ở rừng Bến En tại Như Xuân, Thanh Hóa.
• Cây huyết rồng: Mọc nhiều ở Đông Nam Bộ, các tỉnh như Đồng Nai, Bà Rịa – Vũng Tàu…

– Mô tả, hình ảnh cây huyết đằng: Mặc dù có nhiều loài khác nhau, nhưng nói chung các loài huyết đằng đều có những đặc điểm chung về ngoại hình.

• Thân thuộc dạng dây leo thân gỗ, hình trụ tròn hoặc dẹt, to khỏe (tương tự như cây nho). Mặt cắt của thân có từ 2 – 3 vòng gỗ, có thể đồng tâm hoặc không. Khi bị cắt, từ thân cây sẽ chảy ra nhiều nhựa màu đỏ nâu, có lẽ vì thế nên mới gọi là huyết đằng. Thân ở phần lá non có lông tơ.
• Lá kép, có 3 lá chét, cuống lá khá dài, lá ở giữa to hơn so với 2 lá bên cạnh.
• Hoa của cây mọc thành chùm ở các kẽ lá. Sau khi ra hoa, cây sẽ đậu quả hình như quả đậu, dẹt và có hạt bên trong. Tuy nhiên chỉ những cây lớn không bị chặt phá thường xuyên mới có khả năng ra hoa và đậu quả.

– Trồng cây huyết đằng: Trong tự nhiên, cây huyết đằng tự tái sinh bằng hạt hoặc nẩy chồi từ gốc sau khi bị chặt. Để trồng cây huyết đằng, người ta có thể gieo hạt, giâm cành, chiết hoặc ghép.

Đất trồng cây huyết đằng rất đa dạng, có thể là đất feralit đỏ vàng, granit, bazan hoặc đất pha cát, tuy nhiên độ cao không quá 1600m.

– Bộ phận dùng làm thuốc: Thân cây. Rễ cây huyết đằng không được dùng để làm dược liệu.

Tuy nhiên ở nhiều tỉnh biên giới, đặc biệt là Lạng Sơn, lại có nhiều đợt thương lái Trung Quốc sang thu mua rễ cây huyết đằng với giá rất cao, khiến người dân đổ xô đi tận diệt cây thuốc này. Đây là việc làm hết sức nguy hiểm, vừa tàn phá hệ sinh thái, lại vừa làm cạn kiệt nguồn dược liệu vốn dĩ đã rất quý hiếm của Việt Nam.

– Thu hái và sơ chế: Cây thuốc Nam huyết đằng có thể thu hái quanh năm, nhưng tốt nhất là vào tháng 8 – 10 Dương lịch. Người ta sẽ tiến hành cắt phần thân dây leo của cây, sau đó chặt bỏ cành lá, để vài ngày cho mủ nhựa se lại rồi mới cắt khúc, phơi cho khô.

Riêng đối với loài hồng đằng, có thể phải ngâm ủ nhiều giờ để cây mềm ra, rồi mới thái phiến 3 – 5mm, sau đó phơi khô.

Ở nhiều cơ sở khác, người ta còn có thể bào chế thành cao huyết đằng.

Cây thuốc Nam huyết đằng và cây cỏ máu có phải là một không?

Dạo gần đây, một loại “thần dược” mới mang tên “cỏ máu” đang được rao bán tràn lan trên mạng với giá từ vài trăm nghìn đến vài triệu đồng một kg. Gọi là cỏ máu vì chỉ cần cắt ngang thân cây sẽ thấy một dòng nhựa đỏ như máu ứa ra. Theo lời quảng cáo, uống cây này có thể giúp bổ máu, lợi sữa, tăng cân, đẹp da, thậm chí chữa được cả ung thư.

Thông qua mô tả, nhiều người nghi ngờ đây chính là cây huyết đằng quen thuộc, nhưng lại không rõ cây huyết đằng và cây cỏ máu có phải là một hay không?

Theo Lương y Nguyễn Đức nghĩa, ủy viên BCH Hội Dược liệu TP.HCM, cỏ máu chỉ là tên gọi dân gian, thực tế nó chính là cây thuốc Nam kê huyết đằng. Trong cuốn “Những cây thuốc và vị thuốc Việt Nam” của Gs.Ts Đỗ Tất Lợi và cuốn “Từ điển Cây thuốc Việt Nam” của Ts Võ Văn Chi, chúng ta đều không tìm được cây thuốc nào có tên là cỏ máu.

Kê huyết đằng đúng là có dùng để làm thuốc chữa nhiều bệnh, nhưng không đến mức “thần dược” nhưng người bán đồn thổi.

Cây huyết đằng có tác dụng gì?

Trong Đông y, cây huyết đằng vị đắng, tính bình, thanh nhiệt, giải độc, bổ máu, thư cân khá tốt.

Các nghiên cứu khoa học đã chỉ ra trong loài hồng đằng có chứa salidroid, leriodendrin, emodin, physcion, chrysophanol, rosamulin, cùng nhiều hoạt chất khác.

Trong cây thuốc Nam kê huyết đằng có chứa formonetin, afromosin odoratin, calycosin, daidzein…

Loài huyết đằng quả to có chứa 4 sapogenol triterpen, methyl asiate methyl maslinate; mucunagenia a: methyl 1β – 2α, 3α, 23 tetradroxy olean-12-en-28oat và mucunagenin b…

Loài huyết rồng chứa flavonoid ononin, prunetin, afrormosin, 2’, 4’, 3, 4 tetrahydroxychalcon…

Tác dụng của cây huyết đằng được mô tả như sau:

– Cây thuốc kê huyết đằng có tác dụng gì?

• Nghiên cứu trên chuột cống trắng cho thấy dạng chiết cồn với nồng độ 40%, dùng với liều 0,5ml/100g qua đường dạ dày có tác dụng ức chế viêm khớp thực nghiệm do formaldehyd tạo nên.
• Nghiên cứu trên chuột cống trắng tiêm phúc mạc cho thấy dạng nước sắc của cây thuốc Nam kê huyết đằng có tác dụng gây ngủ, an thần.
• Các nghiên cứu khác cho thấy cây có tác dụng thúc đẩy sự chuyển hóa năng lượng ở thận, tử cung;tăng cường sự bài tiết nước và muối chlorid.

– Cây huyết rồng có tác dụng gì?

• Nghiên cứu trên ếch, chó và thỏ cho thấy huyết rồng có tác dụng gây mê, hạ huyết áp.
• Nghiên cứu trên tiêu bản tai thỏ cô lập và tuần hoàn chi sau ếch thấy có tác dụng co mạch.

– Cây hồng đằng có tác dụng gì?

• Nghiên cứu trên trái tim ếch cô lập cho thấy dịch chiết hồng đằng 0,5% có tác dụng ức chế, giảm sức co bóp cơ tim, làm chậm nhịp tim.
• Nghiên cứu trên tiêu bản giải động mạch chủ cô lập thỏ cho thấy dịch chiết hồng đằng 1% có tác dụng kích thích, sau đó ức chế.
• Nghiên cứu trên mèo cho thấy dịch chiết hồng đằng tiêm tĩnh mạch với liều 0,1g/kg có tác dụng hạ huyết áp.

Cây thuốc huyết đằng thường được dùng để chữa trị bệnh gì?

Các bài thuốc chữa bệnh chứa huyết đằng phổ biến ở cả y học cổ truyền của Việt Nam và Trung Quốc.

– Các bài thuốc chữa trị bệnh từ cây thuốc huyết đằng của Việt Nam:

• Chữa thiếu máu hư lao: 200 – 300g huyết đằng đem tán nhỏ, ngâm rượu 7 – 10 ngày, uống ngày 2 lần, mỗi lần 25ml.
• Chữa nhức mỏi xương khớp: Huyết đằng, cây mua núi, rễ gối hạc mỗi vị 12g; rễ phòng kỷ, vỏ thân ngũ gia bì chân chim, dây đau xương mỗi vị 10g. Tất cả đem phơi khô, tán nhỏ, sắc với 400ml đến khi còn 100ml, chia làm 2 lần uống hết trong ngày.
• Chữa kinh nguyệt không đều: 10g kê huyết đằng, 5g tô mộc, 4g nghệ vàng, sắc thuốc, chia làm 2 lần uống hết trong ngày.

– Các bài thuốc chữa trị bệnh từ cây thuốc huyết đằng từ Trung Quốc:

• Chữa giun ở trẻ em: 15g hồng đằng, 15g hồng thạch nhĩ đem nghiền thành bột, trộn với đường trắng cho trẻ uống.
• Chữa viêm ruột thừa ở giai đoạn đầu: 30g hồng đằng; tử hoa địa linh, liên kiều, kim ngân hoa mỗi vị 15g; một dược, nhũ hương, đơn bì, diên hồ mỗi vị 10g, cam thảo 5g sắc uống mỗi ngày 1 thang.

Một số cách sử dụng cây thuốc kê huyết đằng phổ biến

Cách sử dụng cây huyết đằng thông thường là cắt lát phơi khô, sau đó phối hợp với các vị thuốc khác. Ngoài ra, người ta còn dùng loại cây này ngâm rượu hoặc nấu thành cao để sử dụng trong thời gian dài.

– Cách ngâm rượu cây huyết đằng: Cây huyết đằng sau khi sơ chế (phơi khô, cắt lát) đem rửa sạch, để khô nước, tán nhỏ. Ngâm huyết đằng với rượu theo tỉ lệ 200 – 300g huyết đằng với 1 lít nước. Sau 7 – 10 ngày là có thể sử dụng được, chia làm nhiều lần, nhưng mỗi ngày không được uống quá 50 ml.

– Cao huyết đằng: Là một cách sử dụng cây huyết đằng cũng khá phổ biến hiện nay. Để làm cao huyết đằng, người ta sử dụng cây thuốc huyết đằng đã sơ chế, đem nấu với nước và các phụ liệu ở nhiệt độ cao trong nhiều giờ cho đến khi hỗn hợp quánh lại.

Người không có kỹ thuật không nên tự nấu cao huyết đằng tại nhà vì nếu không cẩn thận sẽ dễ đánh mất tác dụng dược lý của nó.

Tác dụng của cao huyết đằng không khác biệt nhiều với cây huyết đằng, có chăng là người nấu cao sẽ sử dụng kỹ thuật để làm giảm độc tính, tăng dược tính và giúp việc kết hợp nó với nhiều vị thuốc khác trở nên dễ dàng hơn.

Thu mua cây, cao huyết đằng ở đâu, giá bao nhiêu?

Không khó để mua được cây huyết đằng, nhưng vì nhiều người quảng cáo thổi phồng công dụng của nó nên rất khó để xác định được chính xác là cây huyết đằng trên thị trường có giá bao nhiêu.

Khi muốn tìm mua cây huyết đằng, nếu tự đi vào rừng khai thác được với người dân thì tốt. Nếu không, nên mua ở những hiệu thuốc Đông y uy tín, giá bán dao động từ 50.000 đồng đến 250.000 đồng/kg, chứ không lên tới vài triệu như nhiều người “tâng bốc”.

Trong khi sử dụng cây hay cao huyết đằng để chữa trị bệnh, nếu gặp phải những tác dụng phụ không mong muốn, nên ngừng và nhờ bác sĩ tư vấn.

Nguồn: SLady.com.vn